قهوه، این نوشیدنی محبوب و معروف، تاریخچه‌ای بسیار پرفراز و نشیب در دنیای فرهنگ و تجارت دارد. از جنوب شبه‌قاره عربستان تا سراسر جهان، قهوه از دوران قدیم جاودانه استفاده شده است و در قلب فرهنگ‌ها و تاریخ‌ها خود را ثبت کرده است.
استخراج اولیه قهوه: اولین باری که دانه‌های قهوه از درخت گیاهی به نام “کافه” به دست آمدند، در قرن ۹ در نزدیکی شهر مختار در جنوب عربستان بود. مردمان عرب به سرعت به فواید مذاق و اثرات محرک قهوه پی بردند و به تدریج قهوه و کافه به عنوان یک نوشیدنی محبوب شناخته شد.
گسترش قهوه در جهان: قهوه از طریق تجار مسلمان به نواحی مختلف جهان منتقل شد. در قرون وسطی، قهوه از نزدیکی شبه‌قاره عربستان به نقاط دیگری از جهان منتقل شد و در اروپا به خصوص ایتالیا و شهرهای اروپایی محبوبیت یافت.
قهوه در قرون جدید: در دوران رنسانس اروپا، قهوه به عنوان یک نوشیدنی مورد علاقه در کافه‌ها و میان قشرهای هنری و فرهنگی شهرهای بزرگ شد. قهوه‌خانه‌ها در شهرهای استانبول، وین و بغداد از نقاط معروف این دوران بودند.
قهوه در دوران معاصر: اکنون قهوه یکی از نوشیدنی‌های پرمصرف در جهان است. انواع مختلفی از قهوه‌های مختلف مانند قهوه فرانسه، قهوه ترک و قهوه اسپرسو وجود دارد. همچنین فرآیندهای مختلفی برای رست کردن و آسیاب دانه‌های قهوه بکار می‌رود تا طعم و عطر منحصر به فردی به این نوشیدنی محبوب افزوده شود.
به این تاریخچه پربار قهوه، باید افتخار کرد که تا به امروز به عنوان یک نماد اجتماعی و فرهنگی در اقشار گوناگون دنیا به یاد مانده است. طعم و بوی قهوه در هر گوشه‌ای از دنیا، از نشانه‌های ویژه‌ای برخوردار است که هر فرهنگ و هر اقلیت قومی در مورد آن داستان‌های منحصر به فردی دارد.
تاریخچه قهوه به ده‌ها قرن پیش در نواحی افریقایی برمی‌گردد. اتیوپی به عنوان نخستین کشوری شناخته می‌شود که در آنجا این گیاه رشد می‌کرد. قهوه ابتدا به عنوان یک محصول غذایی شناخته شده بود و مردم از برگ‌های آن استفاده می‌کردند. سپس با کشف روش‌های استخراج دانه‌های قهوه و تهیه نوشیدنی از آن، این گیاه به عنوان یک نوشیدنی محبوب شناخته شد.
پس از کاشت قهوه در اتیوپی، این گیاه به سرزمین‌های عربستان وارد شد. افسانه‌ها حکایت می‌کنند که یک روز، یک راهب از نخستین دانه‌های قهوه به وجد آمد و روش‌های پخت و تهیه نوشیدنی از آن را کشف کرد. این روش‌ها به سرعت در سراسر عربستان گسترش یافت و قهوه به عنوان یک نوشیدنی محبوب و البته خاص در جشنواره‌ها و مراسمات مذهبی شد.
در ترکیه، قهوه دارای یک تاریخچه غنی است و این کشور معروف به کشور “قهوه‌خانه‌ها” است. در عصر طلایی قهوه در ترکیه، این نوشیدنی به مهمانان گرامی شرف می‌برد و مراسمات خاص خود را داشت. پخت و مهمانی‌های قهوه در ترکیه تبدیل به یک هنر و فرهنگ شد و این گیاه به عنوان یک نماد فرهنگی در این کشور محبوبیت یافت.
قهوه در اروپا به عنوان یکی از لوکس‌ترین نوشیدنی‌ها شناخته شد. این نوشیدنی در ابتدا به عنوان یک دارو معرفی شد و پس از آن به سرعت مورد علاقه افراد اشراف زاده قرار گرفت. قهوه‌خانه‌ها در شهرهای اروپایی شکل گرفتند و مردم به آن‌ها می‌آمدند تا در محیطی اجتماعی و فرهنگی از قهوه لذت ببرند.
در ایران، قهوه به عنوان یک نوشیدنی سنتی دارای یک تاریخچه قدیمی است. در گذشته، قهوه‌خانه‌ها به عنوان مکان‌های محبوبی برای افراد مختلف برگزاری مراسم‌های مختلف، از جمله مطالعه شعر و گفت‌و‌گوهای فرهنگی بودند. اما با پیشرفت فناوری، فرهنگ مصرف قهوه در ایران نیز تغییر کرده و مردم به شکل‌های مختلفی از قهوه لذت می‌برند، از قبیل اسپرسو و لاته گرفته تا قهوه‌های فرنچ‌پرس و با فیلتر.
سوالات متداول
۱. چرا قهوه در دوره های تاریخی مختلف و در کشورهای مختلف اهمیت داشته است؟
تاریخچه قهوه نشان میدهد که این نوشیدنی به شکل های مختلف، در جشن ها، مراسمات مذهبی و فعالیتهای اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته است. دلیل آن هم عطر و طعم بی نظیر قهوه بوده است.
۲. چگونه فرهنگ مصرف قهوه در هر کشور تاثیرات مختلفی را بر فرهنگ و اجتماع آن کشور گذاشته است؟
قهوه به عنوان یک نوشیدنی با تاریخچه ای عمیق، توانسته است در هر فرهنگی تاثیرگذار باشد. چگونگی این تاثیر و تفاوت‌های آن در هر کشور می‌تواند بسیار جالب باشد.
